Od jakiegoś czas razem z Mateuszem myśleliśmy, czy nie zbudować jakiejś nowej drukarki. Ja często majstruję przy moim Enderze 5 Pro (ostatnio zmiany na bazie VzBot), Mateusz zbudował VORONa v2.4 i również go ulepsza. Chciałem (nawet zamówiłem) RatRiga V-Core V3, ale niestety przez ilość zamówień i duże opóźnienia musiałem zrezygnować. Także po kilku miesiącach kombinowania nasz wybór padł na niedużego VORONa v0.1.
Każdy z nas zbuduje swój egzemplarz, będą się one różniły kilkoma drobnymi detalami co pozwoli nam na bezpośrednie porównanie wpływu tych różnic na jakość wydruku.
Kilka słów w VORON v0.1
VORON v0.1 to kolejna drukarka w rodzinie VORONa. Na tle pozostałych konstrukcji wyróżnia ją przede wszystkim jej wielkość – jest po prostu bardzo mała 🙂 W tej wersji stół ma 12x12cm, co daje naprawdę mały obszar roboczy. Jednak dzięki zastosowanym podzespołom (bardzo dobry ekstruder, hotend, zamknięta konstrukcja) sprzęt ma duże możliwości.
Jest jeszcze jeden powód dla którego zdecydowaliśmy się na budowę kolejnej drukarki DIY. Udało nam się nawiązać współpracę z jednym z największych producentów filamentów w Polsce – Spectrum Filaments. Dzięki temu mamy dostęp do praktycznie pełnej oferty tej firmy oraz ich nowości zanim zostaną wprowadzone na rynek. Wspomniana wyżej konfiguracja tego sprzętu pozwalają nam na druk również bardziej wymagających materiałów jak nylon, PA+CF, ABS z kevlarem, itp. Z racji tego, że nie będą to duże wydruki, a raczej małe i precyzyjne, rozmiar roboczy v0.1 jest do tego idealny.
Na start dostaliśmy od Spectrum jednej z ciekawszych materiałów ostatnich miesięcy jakim jest ASA – z tego materiału powstały prawie wszystkie części drukowane. W skrócie – ASA to następca ABS o podwyższonej odporności mechanicznej, odporności na promieniowe UV, oraz o łatwiejszych parametrach druku. Szczegóły znajdziecie tutaj. Dodatkowo dostaliśmy również PA6 + CF15, z którego wydrukowaliśmy… a może o drukowanych częściach opowiemy osobno.
Mimo tego, że drukarka jest naprawdę kompaktowa, jej budowa nie jest przez to wiele krótsza i prostsza. Prawdę mówiąc, jest odwrotnie – przez małą ilość miejsca trzeba się do tego bardziej przyłożyć, a w wielu miejscach pole manewru jest bardzo niewielkie. Dlatego też podzielimy wpisy na kilka części, a każdy z nich opatrzymy dużą ilością zdjęć samych części jak i etapów budowy. Niestety, ale nie nakręcimy video – w sieci jest już sporo filmów, a nikt nie obejrzy kolejnych 12 godzin materiału.
Dzisiaj chcemy omówić BOM – czyli oficjalną listę części. Podsumujemy koszty zakupu i wyjaśnimy kilka kwestii.
Nasze zakupy realizowaliśmy w kilku firmach, głównie z racji tego, że żaden sklep nie miał wszystkiego na miejscu. Są co prawda gotowe zestawy kit od LDO, cena wydaje się sensowna, ale to już oceni każdy osobno po naszym podsumowaniu. Oczywiście zamawianie tego w wielu miejscach zajęło parę tygodni, jednak nam się nie śpieszyło. Ważne – gotowy kit nie zawiera wydrukowanych części.
Niestety, początek 2022 roku to nie jest dobry moment na zakupy, przede wszystkim elektroniki. Ceny np. płyt głównych czy Raspberry Pi mocno skoczyły do góry. Również wysokie kursy walut nie pomagają.
Jeszcze jedna ważna informacja. W opisie podamy koszty oraz kraj zakupu, jednak nie będziemy linkować do konkretnych sprzedawców. Nie zrozumcie nas źle, kupujemy u nich i będziemy dalej to robić, ale zapłaciliśmy za części z własnej kieszeni, poświęciliśmy mnóstwo czasu na budowę, przygotowanie tekstów oraz zdjęć, dlatego nie będziemy robić im darmowej reklamy.
Zrobimy jednak od tego wyjątek podając dwa nazwiska naszych kolegów, od których kupiliśmy ich produkty. Z prostego powodu – obydwaj robią dobrą robotę, uważamy, że mała reklama im się przyda. Robimy to bezinteresownie, bo za ich produkty również zapłaciliśmy regularne ceny.
Wszystkie ceny są zgodne z tym co zapłaciliśmy w okresie styczeń-luty 2022 roku.
Fasteners (śrubki)
Już na samym wstępie jest mały problem. Możecie znaleźć w niektórych sklepach gotowe zestawy, ale one są przeznaczone do v0. A to jest jedna podstawowych różnic po aktualizacji do v0.1.
Drugi problem to pierwsza pozycja na liście Makerbeam XL M3 t-nut. Potrzeba ich raptem dwóch sztuk, jednak jest to nietypowa część, która jest w sprzedaży tylko na zagranicznym portalu w paczkach po 10 sztuk za około 40 zł. Co prawda na polskim portalu aukcyjnym znaleźliśmy tańszą alternatywę, ale i tak jest to droga rzecz. Jak masz możliwość zrobienia tego samemu, warto spróbować. To prosta blaszka o wymiarach 15x5x2mm z gwintem M3.
Dzięki temu, że Mateusz ma sklep metalowy praktycznie pod domem, cały ten dział części skompletowaliśmy na miejscu w sensownej cenie. Jeśli jednak nie masz takiego sklepu pod ręką, jest w polskim internecie jeden sklep w którym można to wszystko zebrać w całość. Moja sugestia – zamówcie śrubki z lekkim zapasem i sprawdźcie zamówienie po przyjściu. Ja zamawiałem w popularnym sklepie trzy razy po kilkaset sztuk i zawsze się coś nie zgadzało.
Ostatnia rzecz to heat-inserty. Zwróćcie bacznę uwagę na wymiary – VORON wymaga krótkich i szerokich insertów. W Polsce, jeśli już są dostępne, są bardzo drogie.
Frame (rama)
Ten temat jest bardzo prosty. Jest gotowy zestaw od LDO w dobrej cenie, elegancko spakowany, z nawierconymi otworami montażowymi. Dostępny w Polsce za 235 zł. Nic dodać, nic ująć, proszę się rozejść 🙂
Warto sprawdzić wszystkie gwinty – Mateusz miał w dwóch profilach krótsze gwinty i trzeba było zamieniać śrubki, ja miałem wszystkie takie same.
Electronics (elektronika)
Ten dział będzie trochę rozbudowany.
- Raspberry Pi – BOM sugeruje zakup RPi 3, ale obecne ceny i problemy z dostępnością powodują, że zakup RPi mocno wpływa na końcowy koszt. Jeśli już masz jakąś drukarkę opartą o Klippera to możesz spokojnie wykorzystać tamto RPi, wystarczy pociągnąć dodatkowy kabel. Ja osobiście kupiłem jednak Raspberry Pi Zero 2W, które jest o ponad 50% tańsze niż pozostałe modele. Mateusz miał więcej szczęścia i odkupił RPi 3 od znajomego. Nasza rada – poszukaj sprawnej używki lub zamów RPi Zero 2.
- Bigtreetech SKR mini E3 v2 – żaden z nas nie będzie miał tej płyty. Ja wybrałem nową płytę od BTT czyli model Pico dedykowany właśnie VORONowi v0.1. Cena (na start w promocji) również była atrakcyjna. Mateusz miał w szufladzie kilka SKR 1.4 które wykorzysta w tym projekcie. Temat elektroniki poruszymy w osobnym wpisie, tam pokażemy różnice między płytami.
- Hotend – w rozpisce nie ma konretnego modelu, ale my wybraliśmy model Dragon od Phaetusa. Bardzo udany produkt, z dużymi możliwościami w dosyć sensownej cenie, szczególnie że można go kupić u oficjalnego dystrybutora w Polsce. Mamy je w naszych obecnych drukarkach i jesteśmy bardzo zadowoleni.
- Wentylatory – to jest jeden z większych problemów. W Polsce praktycznie nie można dostać 3010 w wersji blower, jedyna opcja to zamówienie na dużym zagranicznym portalu. Są tam dostępne gotowe zestawy z wentylatorem 3007.
- Silniki krokowe – można dostać komplet w dosyć dobrej cenie na jednym z najbardziej znanych sklepów ze stepperami – komplet kosztuje 80 USD + dostawa. My zamówiliśmy u nich tylko silniki osi XY. Do osi Z ja kupiłem w Polsce stepper specjalnie do tej drukarki, Mateusz będzie miał stół oparty o pasek.
- Bonus – mosfety na zamówienie. Tego nie ma w BOMie, ja jednak wolę dmuchać na zimne i po raz kolejny zamówiłem mosfety u Michała Burblisa (mam pierwsze wersje w Enderze). Michał fajnie rozwinął projekt, nowe mosfety są wysokiej jakości. Praktycznie Plug&Play – trzeba poprzepinać kable i tyle.
Wszystkie pozostałe elementy to drobiazgi. Karta SD, micro-switche, termistory, grzałki to rzeczy po kilka-kilkanaście złotych które dostaniecie w większości sklepów z drukarkami 3d. Jednak żaden nie miał w danym momencie wszystkiego, więc zamawialiśmy co kto miał.
Karta SD – nie będę polecał konkretnego modelu, ale mam dwie rady. Nie kupuj wersji 128GB, 16-32GB w zupełności wystarczy. Po drugie, nie żałuj pieniędzy. Te karty kosztują grosze, a dobra karta posłuży latami. Wiele razy na grupach było jak to komuś zepsuło kartę i potem był problem z wydrukami.
Cables (okablowanie)
To akurat jest ciekawostka. W BOMie jest informacja o zakupie 120 stóp przewodów co daje jakieś 40 metrów. Zastanawiamy się po co, chociażby z tego względu, że wszystkie silniki, grzałka, termistory, itd. mają swoje przewody. Owszem, kilka trzeba będzie przedłużyć, ale bez przesady. Mateusz i ja mieliśmy trochę przewodów w domu z poprzednich realizacji, więc wspólnymi siłami zaoszczędziliśmy kilkaset złotych. Co do samych wtyków – jeśli nie masz żadnych to za 30-40 zł możesz kupić zestawy JST i wtedy poradzisz sobie z większością zadań. Jeśli jednak nie jesteś pewien, zostaw ten zakup na koniec jak już przyjdą wszystkie części, jednak to zapewne również opiszemy jeszcze we wpisie związanym z elektroniką.
Nasza rada – zamów kable już po zamówieniu i otrzymaniu części elektronicznych. My raczej musieliśmy skracać kabla niż je dorabiać.
Motion (elementy ruchome)
Prowadnice liniowe są dostępne w gotowym zestawie LDO. Przyzwoity zestaw w dosyć dobrej cenie, bardzo fajnie spakowany co będzie widać na zdjęciach, zamówiony w Polsce.
Pozostałe elementy jak łożyska, paski Gatesa czy koła pasowe można dostać w naszych sklepach bez problemu – i tak też je zamówiliśmy.
Tutaj również jednak sugestia – paski Gatesa. BOM podaje zakup 3 metrów, ale po tym jak się podzieliliśmy (kupiłem 6 metrów) zostało nam… prawie 2m. Owszem, pasek może się przydać, ale biorąc pod uwagę cenę, można troszkę zaoszczędzić.
Buildplate (obszar druku)
To również narobiło nam troszkę problemów. Silikonowe grzałki zamówiliśmy za granicą, w Polsce nie było takiego wymiaru. Aluminiowe stoły kupiliśmy na zamówienie w lokalnej firmie. Gotowe zestawy nie opłacały się finansowo.
Natomiast PEI mamy wykonane na zamówienie przez Maćka Żyhałko. Mam od niego podkładkę w Enderze i sprawdza się całkiem fajnie. Maciek jeszcze testuje różnie powierzchnie, ale jeśli chcesz wesprzeć polską firmę – polecam zamówienie u niego.
Panels (panele pleksi)
Tutaj również mieliśmy szczęście, bo raptem kilka kilometrów od nas jest firma, która nam to wszystko ładnie pocięła. Cała obudowa jest dosyć mała, więc w razie czego wysyłka jest prosta i tania.
Bowden i Misc (czyli bowden i pozostałe)
Nie wiem czy tutaj trzeba się rozpisywać. Tania teflonowa rurka, stopki, magnesy – to kolejne drobiazgi do zamówienia.
Extruder (ekstruder)
Tutaj musimy to podzielić na dwie części – silnik i pozostałe.
Silnik można zamówić samemu (my kupiliśmy je w polskim sklepie, modele LDO dedykowane VORONowi), można tez je kupić w komplecie razem z pozostałymi silnikami w znanym zagranicznym sklepie. Ten temat jest dosyć prosty.
Trochę inaczej wygląda sytuacja z kitem od Bondtecha. Na chwilę obecną nikt nie ma tego w Polsce, a zamawianie od producenta jest kosztowne ze względu na wysyłkę. Można zamówić to na innym sklepie jako zamiennik, ale i tak jest to kosztowna sprawa. Normalnie polecilibyśmy cały ekstruder BMG od Trianglelab, bo to był naprawdę niezłej jakości zamiennik, ale przy obecnych cenach chyba lepiej wziąć oryginalny zestaw.
Ja jednak kupiłem radełka od Trianglelab i pozostałe komponety innej firmy, głównie z racji, że czekam na decyzję o zakupie radełek robionych na zamówienie.
Elementy drukowane
Tutaj jak napisałem, materiały dostaliśmy od Spectrum Filaments. Bez tego trzeba doliczyć zakup dwóch rolek, jeśli chcesz to mieć w dwóch kolorach lub jednej – 1kg spokojnie wystarczy na całą drukarkę. ABS będzie tańszy, jednak warto dołożyć do ASA – drukuje się łatwiej, a wygląda świetnie, szczególnie w żywych kolorach. Ja nie chciałem czerwonej wersji, ale też nie chciałem zamawiać specjalnie całej rolki na parę elementów. Jednak patrząc na zdjęcia z zagranicznych grup to ten model można złożyć w naprawdę wielu ciekawych kolorach.
Przypominam – gotowy kit nie zawiera wydrukowanych części. Trzeba o tym pamiętać w kosztorysie, to dodaje do zakupów od 150 do 300 zł. Jeśli nie macie możliwości wydrukowania tych części to liczcie się kosztem nawet na poziomie 600 zł i więcej.
Jeszcze jedna informacja – nie uwzględniliśmy tutaj zakupu dodatkowych materiałów i narzędzi. Jeśli masz już doświadczenie przy budowie drukarki 3d to raczej posiadasz w domu większość potrzebnych narzędzi. Jeśli jednak nie masz żadnego doświadczenia, to musisz liczyć się z dodatkowymi kosztami. Nie wymienię teraz wszystkiego, ale izopropanol i smar do prowadnic, małe i dobrej jakości imbusy, zaciskarka, lutownica, wiertarki, pilniki, szlifierka – wykorzystaliśmy naprawdę sporo sprzętu.
Podsumowanie
To chyba wszystko co chciałem Wam przekazać. W załączonym niżej PDFie możecie zobaczyć dokładny koszt zakupu poszczególnych części, które ponieśliśmy. Lista jest przygotowana przeze mnie, u Mateusza jest kilka różnic (płyta główna, RPi, napęd osi Z), ale koszty i tak są podobne.
Finalnie wyszło nas to w okolicach 2600 zł na osobę.
Gotowy kit w Polsce kosztuje (na dzień 20 luty 2022) około 3200 zł, jednak nie jest dostępny do kupienia. Jedyny sklep z Europy w którym można teraz dostać ten zestaw to koszt 3500 zł + części drukowane. W innych sklepach to koszt blisko 700€ z wysyłką. Czyli biorąc pod uwagę wydruki oraz otrzymany filament od Spectrum, zaoszczędziliśmy przynajmniej 1000 zł na osobę.
Trzeba do tego doliczyć koszty wysyłki z kilku sklepów, jeśli będziecie zamawiać na raty, ale jak zbierzecie zakupy naraz to w większości przypadków nie zapłacicie za dostawę ani złotówki.
Proces montażu trwa, już niedługo kolejne teksty, już bezpośrednie relacje z montażu. Stay tuned!
